Түркістан облысындағы қоғамдағы әйел рөлі: өркендеу мен өрлеудің жаңа дәуірі

 

Дін және рухани құндылықтар

Түркістан — Ислам өркениетінің маңызды орталығы. Мұнда әйелдердің рухани және мәдени өмірдегі рөлі ерекше орын алады. Қала мешіттерінде әйелдерге арналған діни сауат ашу курстары ұйымдастырылып, әйел имамдар мен ұстаздар қауымына қолдау көрсетілуде.

Қожа Ахмет Ясауи кесенесі мен оның айналасындағы рухани туризм нысандарында жұмыс істейтін әйелдер де аймақтың имиджін қалыптастырып отыр. Олар экскурсия жүргізушісі, гид, қолөнер шебері ретінде өңірге келген мыңдаған туристерге ұлттық мәдениетті таныстырады.

Ақпараттық кеңістіктегі әйел бейнесі

Түркістан облысында соңғы жылдары әйел журналистер мен медиа тұлғалардың саны артты. Түркістан телеарнасы, «Оңтүстік Рабат», «Жас Түркістан» сияқты аймақтық БАҚ-та әйелдер жетекші рөл атқарады. Олар қоғамдағы өзекті мәселелерді көтеріп қана қоймай, әйелдердің табысты үлгілерін насихаттауға ерекше мән береді.

2025 жылы облыста «МедиаАна» фестивалі өтіп, онда 100-ден астам әйел журналист пен блогер қатысып, әйел тақырыбындағы үздік материалдар марапатталды. Бұл шара әйелдердің ақпараттық саладағы белсенділігін одан әрі арттырды.

Қоршаған орта мен экология

Түркістан облысында экологиялық қозғалыстар мен «жасыл» жобаларды басқаруда да әйелдердің үлесі айрықша. Көптеген ауыл-аймақтарда экологиялық клубтар мен қоғамдық қорларды әйелдер басқарады.

Мысалы, Ордабасы ауданындағы «Жасыл болашақ» экоклубының жетекшісі Алия Оразбаева балаларға экологиялық тәрбие беріп, мектептерде арнайы тренингтер өткізеді. Оның бастамасымен 2024 жылы облыста 12 мың түп ағаш отырғызылған.

Әйел бейнесі – өңірдің келбеті

Түркістан облысы бүгінде әйелдің қоғамдағы орнын жаңа деңгейге көтеріп отыр. Әйел — отбасылық тірек, экономикалық белсенді тұлға, мәдениетті дамытушы және қоғамның рухани негізін қалыптастырушы. Түркістан әйелдері қазірдің өзінде өңірдің басты символдарының біріне айналды.

Сондай-ақ, Ұлттық статистика бюросы ұсынған деректерге сүйенсек, Қазақстандағы әйелдер саны 10 381 377 адамды құрайды, бұл еліміздегі жалпы халық санының 51,1 пайызы. Соңғы он жылда әйелдер саны 15,2 пайызға өскен. 

Әйелдердің 64,4 пайызы қалаларда, 35,6 пайызы ауылдық жерлерде тұрады.

Әйелдер саны бойынша өңірлер арасында Алматы алда келеді – 1,2 млн әйел. Екінші орында Түркістан облысы – 1 млн әйел, ал үшінші орында 803 мың аруы бар Астана тұр.

Соңғы он жылда әйелдер санының ең жоғары өсімі елордада байқалған – 82,1 пайыз. Алматыда қыз-келіншектер саны 37,5 пайызға, Маңғыстау облысында 32,5 пайызға өскен.

Жас құрамы бойынша әйелдердің 3,3 миллоны 18 жасқа дейінгі жаста, 18-60 жас аралығындағылардың саны 5,3 млн және 60 жастан асқан апалар саны 1,7 млн. Қазақстандағы әйелдердің орташа жасы 34,1 жасты құрайды.

Түркістан облысының Сайрам ауданында әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз ету — жергілікті әлеуметтік саясаттың маңызды бағытының бірі. Соңғы жылдары аудан аумағында гендерлік теңдікке бағытталған нақты шаралар жүзеге асырылып келеді. Атап айтқанда, аудандағы әйелдердің қоғамдық және мемлекеттік басқару саласындағы үлесі артып отыр. Әйелдер аудандық деңгейдегі басқару құрылымдарында қызмет атқарып, шешім қабылдау процесіне белсенді қатысуда. Білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау салаларында жетекші орындарда жұмыс істейтін әйелдер саны көбейді. Үкіметтік емес ұйымдар мен қоғамдық кеңестер құрамында да әйелдердің белсенділігі жоғары.

Ауданда гендерлік саясатты жүзеге асыратын «Отбасын қолдау орталығы» және «Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу орталығы» жұмыс істейді.

Бұл мекемелерде: әйелдер мен ерлердің тең құқықтары түсіндіріліп, ақпараттық жұмыстар жүргізілуде. Гендерлік зорлық-зомбылықтың алдын алу шаралары күшейтілген. Қиын жағдайдағы әйелдер мен балаларға құқықтық және психологиялық көмек көрсетіледі.

Жастар арасында гендерлік мәдениетті қалыптастыру мақсатында мектептер мен колледждерде түсіндіру дәрістері мен кездесулер тұрақты өткізіліп келеді. Жастарға тең құқық пен отбасылық құндылықтарды ұштастыра насихаттау жұмыстары жүргізілуде. Әйелдердің кәсіпкерлікке қатысуын арттыруға арналған тренингтер ұйымдастырылуда.

Ауданда тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу бағытында жедел шаралар қолға алынған. Соның ішінде, сенім телефондары және дағдарыс орталықтары жұмыс істейді. Полиция мен әлеуметтік қызметкерлер бірлесе отырып, зорлық фактілеріне жедел әрекет етеді. Жыл сайын ақпараттық науқандар өткізіледі.

Әйелдердің экономикалық дербестігін арттыру үшін гранттар мен жеңілдетілген несие бағдарламалары қолжетімді. Шағын және орта бизнеске арналған оқыту курстары өткізіледі. Ауылдық жерлердегі әйелдер кәсіпкерлігіне ерекше қолдау көрсетіледі.

Сайрам ауданында гендерлік саясатты дамыту – әйелдердің қоғамдағы рөлін арттыруға, зорлық-зомбылықтың алдын алуға, экономикалық мүмкіндіктерді кеңейтуге, қоғамда тең құқықтық мәдениетті орнықтыруға бағытталған. Бұл шаралар өңірдің тұрақты дамуына және әділ қоғам құруға өз үлесін қосып келеді.